Bablar – Konular – Numaralar

<< 2810 >>

قوله تعالى { قال موسى لفتاه لا أبرح حتى أبلغ مجمع البحرين }

231- "Musa, Genç Arkadaşına: ''Ben iki Denizin Birleştiği Yere Ulaşmaya, Yahut Yıllarca Yürümeye Kararlıyım'' Demişti" (Kehf 60)

BU SAYFADAKİ 6 HADİS’İDE OKUYUN !

أنا إبراهيم بن المستمر نا الصلت بن محمد نا مسلمة بن علقمة عن داود بن أبي هند عن عبد الله بن عبيد عن سعيد بن جبير عن بن عباس قال قام موسى خطيبا في بني إسرائيل فأبلغ في الخطبة فعرض في نفسه أن أحدا لم يؤت من العلم ما أوتي وعلم الله الذي حدث نفسه من ذلك قال له يا موسى إن من عبادي من آتيته من العلم ما لم أوتك قال أي رب من عبادك قال نعم قال فادللني على هذا الرجل الذي آتيته من العلم ما لم تؤتني حتى أتعلم منه قال يدلك عليه بعض زادك قال لفتاه يوشع لا أبرح حتى أبلغ مجمع البحرين أو أمضي حقبا وكان مما تزود حوت مملح في زنبيل وكانا يصيبان منه عند العشاء والغداة فلما انتهيا إلى الصخرة عند ساحل البحر وضع فتاه المكتل على ساحل البحر فأصاب الحوت ثرى البحر فتحرك في المكتل فقلب المكتل وانسرب في البحر فلما جاوزا حضر الغداة قال آتنا غداءنا لقد لقينا من سفرنا هذا نصبا ذكر الفتى قال أرأيت إذ أوينا إلى الصخرة فإني نسيت الحوت وما أنسانيه إلا الشيطان أن أذكره واتخذ سبيله في البحر عجبا فذكر موسى عليه السلام ما كان عهد إليه أنه يدلك عليه بعض زادك فقال ذلك ما كنا نبغ لي هذه حاجتنا فارتدا على آثارهما قصصا يقصان آثارهما حتى انتهيا إلى الصخرة التي فعل فيها الحوت ما فعل وأبصر موسى عليه السلام أثر الحوت فأخذا إثر الحوت يمشيان على الماء حتى انتهيا إلى جزيرة من جزائر البحر فوجدا عبدا من عبادنا آتيناه رحمة من عندنا وعلمناه من لدنا علما قال له موسى هل أتبعك على أن تعلمني مما علمت رشدا قال إنك لن تستطيع معي صبرا وكيف تصبر على ما لم تحط به خبرا إلى قوله حتى أحدث لك منه ذكرا أي حتى أكون أنا أحدث لك ذلك فانطلقا حتى إذا ركبا في السفينة خرقها إلى قوله فانطلقا حتى إذا لقيا غلاما على ساحل البحر غلمان يلعبون فعهد إلى أصبحهم وأجودهم فقتله قال أقتلت نفسا زكية بغير نفس لقد جئت شيئا نكرا قال ألم أقل لك إنك لن تستطيع معي صبرا قال بن عباس فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم فاستحيى عند ذلك نبي الله صلى الله عليه وسلم موسى فقال إن سألتك عن شيء بعدها فلا تصاحبني قد بلغت من لدني عذرا فانطلقا حتى إذا أتيا أهل قرية استطعما أهلها فأبوا أن يضيفوهما فوجدا فيها جدارا يريد أن ينقض فأقامه قرأ إلى { سأنبئك بتأويل ما لم تستطع عليه صبرا أما السفينة فكانت لمساكين يعملون في البحر فأردت أن أعيبها } قرأ إلى وكان وراءهم ملك يأخذ كل سفينة غصبا وفي قراءة أبي بن كعب يأخذ كل سفينة صالحة غصبا فأردت أن أعيبها حتى لا يأخذها الملك فإذا جاوزوا الملك رقعوها وانتفعوا بها وبقيت لهم وأما الغلام فكان أبواه مؤمنين قرأ إلى ذلك تأويل ما تستطع عليه صبرا فجاء طائر فجعل يغمس منقاره في البحر فقال له يا موسى تدري ما يقول هذا الطائر قال لا أدري قال فإن هذا يقول ما علمكما الذي تعلمان في علم الله إلا مثل ما أنقص به بمنقاري من جميع هذا البحر

[-: 11243 :-] ibn Abbas anlatıyor: Hz. Musa kalkıp israiloğullarına beliğ bir hutbe verince, kendisine verilen ilmin hiç kimseye verilmediğini düşündü. Yüce Allah, Hz. Musa'nın. içinden geçenleri bildi ve: "Ey Musa! Kullarımdan, sana vermediğim ilmi kendisine verdiğim birisi var" buyurdu. Hz. Musa: "Ey Rcıbbim! Kullarından mı?" diye sorunca, Yüce Allah: "Evet" buyurdu. Hz. Musa:

"Kendisine, bana vermediği n ilmi verdiğin kişiyi göster de ondan öğreneyim" deyince, Yüce Allah: "Azıklarından biri, sana onun yerini gösterecektir" buyurdu. Hz. Musa genç delikanlısı Yuşa'ya: ''... Ben iki denizin birleştiği yere ulaşmaya, yahut yıllarca yürümeye kararlıyım ... /I dedi. Hz. Musa'nın azığı, bir zenbilin içinde olan tuzlanmış balıktı. Ondan akşam ve sabah vakti yiyordu. Deniz kenarındaki kayanın yanına geldiklerinde genç, zenbili deniz kenarına bıraktı ve balık deniz nemini hissedince zenbil'in içinde hareket edip zenbili devirdi ve denize daldı. Oradan ayrıldılar ve yemek vakti gelince Hz. Musa: ''... Azığımızı çıkar, and olsun bu yolculuğumuzda yorgun düştük ... /I dedi. Genç: '' ... Bak sen! Kayalığa vardığımızda balığı unutmuştum. Bana onu hatırlamamı unutturan ancak şeytandır. Balık şaşılacak şekilde denizde yolunu tutup gitmiş ... /I deyince Hz. Musa, kendisine azığın, kendisinden daha bilgili kişinin yerini göstereceğini hatırladı ve: /I ... lstediğimiz zaten buydu ... /I Biz de bunu istiyorduk" deyip: /I ... Hemen geldikleri yoldan izleri üzerinde geri döndüler." Geldikleri yoldan geri dönüp balığın denize daldığı yerdeki kayanın yanına vardılar ve Hz. Musa balığın izini sürmeye başladı. ikisi balığın izini sürerken deniz sahilindeki köylerden birine vardılar ve: /lBu arada ikisi katımızdan kendisine bir rahmet verdiğimiz ve kendisine ilim öğrettiğimiz kullarımızdan birini buldular. Musa ona: ''Sana öğretileni bana hayra götüren bir bilgi olarak öğretmen için peşinden gelebilir miyim?'' dedi. Dedi ki: ''Doğrusu sen benimle beraberliğe sabredemezsin. (iç yüzünü) kavrayamadığın bir bilgiye nasıl sabredersin?'' Musa: ''inşallah sabrettiğimi göreceksin, sana hiçbir işte baş kaldırmayacağım'' dedi. O da: ''O halde, bana uyacaksan, ben sana anlatmadıkça herhangi bir şey hakkında bana soru sormayacaksın'' dedi./I (Kehf 65- 70) Yani ben sana anlatmadıkça bana (yaptığım şey hakkında) bir şey sormayacaksın. /lBunun üzerine kalkıp gittiler; sonunda bir gemiye bindiklerinde, o gemiyi deliverdi; Musa: ''Gemiyi içindekileri boğmak için mi deldin? Doğrusu şaşılacak bir şey yaptın'' dedi. Musa'ya: ''Ben sana yaptığım işlere dayanamazsın demedim mi?'' dedi. Musa: ''Unuttuğum için bana çıkışma, gücümün yetmediği şeyden beni sorumlu tutma'' dedi. Yine gittiler; sonunda bir erkek çocuğa rastladılar, (Kehf 71-74) deniz kenarında oynayan çocuklardan kumralolan birine yönelip: /I ... hemen onu öldürdü. Musa: ''Bir cana karşılık olmaksızın masum bir cana mı kıydın? Doğrusu pek kötü bir şey yaptın'' dedi. O: ''Ben sana, yaptığım işlere dayanamazsın demedim mi?'' dedi./I (Kehf 74- 75)

ibn Abbas der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Brmun üzerine Hz. Musa utanarak: /i ''Bundan sonra sana bir şey sorarsam bana arkadaş olma, o zaman benim tarafımdan mazur sayılırsın'' dedi. Yine yola koyuldular; sonunda vardıkları bir kasaba halkından yiyecek istediler. Kasaba halkı, bu ikisini misafir etmek istemedi. ikisi, şehrin içinde yıkılmaya yüz tutan bir duvar gördüler, Musa'nın arkadaşı onu doğrultuverdi; Musa: ''Dileseydin buna karşı bir ücret alabilirdin'' dedi. O şöyle söyledi: ''işte bu, seninle benim ayrılmamızı gerektiriyor; dayanamadığın işlerin yorumunu sana anlatacağım. Gemi, denizde çalışan birkaç yoksula aitti; onu kusurlu kılmak istedim, çünkü peşlerinde her gemiye zorla el koyan bir hükümdar vardı.''" (Kehf 76- 79) Ubeyy'in kıraatinde: "Her sağlam gemiyi zorla alırdı" şeklindedir. "Kral'ın gemiyi almaması için " ... onu kusurlu kılmak istedim ... " kral'ın yanından geçtikten sonra gemiyi tamir edip ondan faydalanırlar ve gemi kendilerinin kalır. "Oğlana gelince; onun ana babası inanmış kimselerdi. çocuğun onları azdırmasından ve inkara sürüklemesinden korkmuştuk. Rablerinin o çocuktan daha temiz ve onlara daha çok merhamet eden birini vermesini istedik. Duvar ise, şehirde iki yetim erkek çocuğa aitti. Duvarın altında onların bir hazinesi vardı; babaları da iyi bir kimseydi. Rabbin onların erginlik çağına ulaşmasını ve Rabbinden bir rahmet olarak hazinelerini çıkarmalarını istedi. Ben bunları kendiliğimden yapmadım. işte dayanamadığın işlerin içyüzleri budur." (Kehf 80- 82) Bir kuş gelip gagasını denize batırmaya başlayınca, Hz. Musa'dan daha bilgili olan kişi: "Bu kuşun ne dediğini biliyor musun?"diye sordu. Hz. Musa: "Hayır" cevabını verince, adam dedi ki: "Bu kuş: ''ikinizin ilmi, Allah'ın ilmi yanında benim gagamla bu denizin hepsinden eksilttiğim kadar gibidir'' diyor."

Tuhfe: 5533

قوله تعالى فلما جاوزا قال لفتاه آتنا غداءنا لقد لقينا من سفرنا هذا نصبا

232- "Oradan Uzaklaştıklarında Musa, Yanındaki Gence: ''Azığımızı Çıkar, And Olsun Bu Yolculuğumuzda Yorgun Düştük'' Dedi" (Kehf 62)

أنا محمد بن عبد الأعلى نا المعتمر عن أبيه عن رقبة عن أبي إسحاق عن سعيد بن جبير قال قيل لابن عباس إن نوفا يزعم أن موسى عليه السلام الذي ذهب يلتمس العلم ليس بموسى بني إسرائيل قال أسمعته يا سعيد قال نعم قال كذب نوف حدثنا أبي بن كعب قال سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول إنه بينما موسى عليه السلام في قومه يذكرهم بأيام الله وأيام الله نعماؤه وبلاؤه قال ما أعلم في الأرض رجلا خيرا مني وأعلم مني قال فأوحى الله إليه إني أعلم بالخير منه أو عند من هو إن في الأرض رجلا هو أعلم منك قال يا رب فدلني عليه فقيل له تزود حوتا مالحا فإنه حيث تفقد الحوت قال فانطلق هو وفتاه حتى انتهيا إلى الصخرة فعمي فانطلق وترك فتاه فاضطرب الحوت في الماء فجعل لا يلتمم عليه إلا صار مثل الكوة قال فقال فتاه ألا ألحق بنبي الله صلى الله عليه وسلم فأخبره قال فنسي فلما تجاوزا قال لفتاه آتنا غداءنا لقد لقينا من سفرنا هذا نصبا قال ولم يصبهم نصب حتى تجاوزا قال فتذكر فقال أرأيت إذ أوينا إلى الصخرة فإني نسيت الحوت وما أنسانيه إلا الشيطان أن أذكره واتخذ سبيله في البحر عجبا قال ذلك ما كنا نبغ فارتدا على آثارهما قصصا فأراه مكان الحوت فقال ههنا وصف لي قال فذهب يلتمس فإذا هو بالخضر مسجى ثوبا مستلقيا على القفا فقال السلام عليكم فكشف الثوب عن وجهه فقال وعليكم السلام من أنت قال أنا موسى قال ومن موسى قال موسى بني إسرائيل قال ما جاء بك قال جئت لتعلمني مما علمت رشدا قال أنك لن تستطيع معي صبرا وكيف تصبر على ما لم تحط به خبرا شيء أمرت أن أفعله إذا رأيتني لم تصبر قال ستجدني إن شاء الله صابرا ولا أعصى لك أمرا قال فإن اتبعتني فلا تسألني عن شيء حتى أحدث لك منه ذكرا فانطلقا حتى إذا ركبا في السفينة خرقها قال انتحى عليها قال له موسى عليه السلام أخرقتها لتغرق أهلها لقد جئت شيئا إمرا قال ألم أقل إنك لن تستطيع معي صبرا قال لا تؤاخذني بما نسيت ولا ترهقني من أمري عسرا فانطلقا حتى إذا لقيا غلمانا يلعبون قال فانطلق إلى أحدهم بادي الرأي فقتله قال فذعر عندها موسى ذعرة منكرة قال أقتلت نفسا زكية بغير نفس لقد جئت شيئا نكرا فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم عند هذا المكان رحمة الله علينا وعلى موسى لولا عجل لرأى العجب ولكنه أخذته من صاحبه ذمامة قال إن سألتك عن شيء بعدها فلا تصاحبني قد بلغت من لدني عذرا ولو صبر لرأي العجب قال وكان إذا ذكر أحدا من الأنبياء بدأ بنفسه رحمة الله علينا وعلى أخي هذا رحمة الله علينا قال فانطلقا حتى إذا أتيا أهل قرية فطافا في المجالس ف { استطعما أهلها فأبوا أن يضيفوهما فوجدا فيها جدارا يريد أن ينقض فأقامه قال لو شئت لاتخذت عليه أجرا قال هذا فراق بيني وبينك سأنبئك بتأويل ما لم تستطع عليه صبرا أما السفينة فكانت لمساكين يعملون في البحر } إلى آخر الآية فإذا جاء الذي يتخيرها وجدها منخرقة فيجاوزها وأصلحوها بخشبة وأما الغلام فطبع يوم طبع كافرا كان أبواه قد عطفا عليه فلو أنه أدرك أرهقهما طغيانا وكفرا فأردنا أن يبدلهما خيرا منه زكاة وأقرب رحما وأما الجدار فكان لغلامين يتيمين في المدينة الآية

[-: 11244 :-] Said b. Cubeyr anlatıyor: ibn Abbas'a: "Nevf, ilim aramak için giden Musa'nın, israil oğullarına gönderilen Hz. Musa olmadığını iddia ediyor" deyince, ibn Abbas, Said'e: "Sen, (Nevf'in) böyle dediğini duydun mu?" diye sordu. Said: "Evet" cevabını verince, ibn Abbas şu karşılığı verdi: Nevf yalan söylüyor. Ubey b.• Ka'b bize, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in şöyle buyurduğunu söyledi: "Hz. Musa kavmine Allah'ın kendilerine verdiği nimetleri ve imtihanı anlatırken: ''Yeryüzünde benden daha hayırlı ve bilgili birinin olduğunu sanmıyorum'' dedi. Bunun üzerine Yüce Allah, kendisine: ''Kimin hayırlı olduğunu -veya hayrın kimde olduğunu- Ben bilirim. Yeryüzünde senden daha bilgili bir kişi vardır'' diye vahyetti. Hz. Musa: ''Ey Rabbim! Onu bana göster'' deyince, kendisine: ''Tuzlu bir balığı azık olarak al. Bu adam balığı kaybettiğin yerdedir'' dendi. Kendisi ve yanındaki genç yola çıkıp kayanın yanına geldiklerinde Hz. Musa genci bırakıp gidince balık suda deprenerek bir delik açıp kaçtı. Genç: ''Allah'ın peygamberine yetişeyim de ona balığın kaçtığını söyleyeyim'' dedi, ama sonra söylemeyi unuttu. Balığın kaçtığı yerden gittikten sonra Hz. Musa, gence: " .. Azığımızı çıkar, and olsun bu yolculuğumuzda yorgun düştük ... (Kehf 62) dedi. Balığın yanından gitmeden önce açlık hissetmemişlerdi. O zaman genç balığın kaçtığını hatırladı ve: '' ... Bak sen! Kayalığa vardığımızda balığı unutmuştum. Bana onu hatırlamamı unutturan ancak şeytandır. Balık şaşılacak şekilde denizde yolunu tutup gitmiş'' dedi. Müsa: ''Istediğimiz zaten buydu'' dedi. Hemen geldikleri yoldan izleri üzerinde geri döndüler." (Kehf 63-64) Hz. Musa'ya balığın kaybolduğu yer gösterilince: ''Burası bana tarif edildi'' deyip (Kendisinden daha bilgili kişiyi) aramaya başladı ve Hızır'ı elbisesine bürünmüş ve sırtüstü yatmış olarak gördü. Hz. Musa: ''Allah'ın selamı üzerine olsun'' deyip selam verince Hızır elbiseyi yüzünden kaldırıp: ''Allah'ın selamı sizin de üzerinize olsun. Sen kimsin?'' karşılığını verdi. Hz. Musa: ''Ben Musa'yım'' cevabını verince, Hızır: ''Musa da kim?'' diye sordu. Hz. Musa: ''İsrailoğullarının Musa'sı'' karşılığını verince, Hızır: ''Neden geldin?'' diye sordu. Hz. Musa: ''Sana öğretilen i bana hayra götüren bir bilgi olarak öğretmen için peşinden gelebilir miyim?'' dedi. Dedi ki: ''Doğrusu sen benimle beraberliğe sabredemezsin. (iç yüzünü) kavrayamadığın bir bilgiye nasıl sabredersin?'' (Kehf 66) Bana emredilen şeyi yaparken beni görürsen dayanamazsın" dedi. Hz. Musa şu karşılığı verdi:

"Inşallah sabrettiğimi göreceksin, sana hiçbir işte baş kaldırmayacağım. O da: ''O halde, bana uyacaksan, ben sana anlatmadıkça herhangi bir şey hakkında bana soru sormayacaksın'' dedi. Bunun üzerine kalkıp gittiler; sonunda bir gemiye bindiklerinde, o gemiyi deliverdi" (Kehf 69-71) Hızır gemiyi kasıtlı olarak delince Hz. Musa: " ... Gemiyi içindekileri boğmak için mi deldin? Doğrusu şaşılacak bir şey yaptın" dedi. Musa'ya: ''Ben sana yaptığım işlere dayanamazsın demedim mi?'' dedi. Musa: ''Unuttuğum için bana çıkışma, gücümün yetmediği şeyden beni sorumlu tutma'' dedi. Yine gittiler; sonunda ... "(Kehf 71- 74} oynamakta olan çocuklarla karşılaştılar ve Hızır çocuklardan birinin yanına gidip onu öldürdü. O zaman Hz. Musa hemen araya girip hayretler içinde: '' ... Bir cana karşılık olmaksızın masum bir cana mı kıydın? Doğrusu pek kötü bir şey yaptın'' dedi." (Kehf 74) Burada Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Allah'ın rahmeti bizim ve Musa'nın üzerine olsun. Eğer acele etmeseydi daha çok şaşılacak şeylere şahit olurdu. Ama o arkadaşının kendisini ayıplamasından çekindi ve: '' ... Bundan sonra sana bir şey sorarsam bana arkadaş olma, o zaman benim tarafımdan mazur sayılırsın, dedi'' (Kehf SOr: 76) eğer sabretseydi şaşılacak şeyler görürdü" buyurdu.

Ravi der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) peygamberlerden birini zikredeceği zaman önce kendinden başlar ve: ''Allah'ın rahmeti bizim ve falan kardeşimin üzerine olsun. Allah'ın rahmeti üzerimize olsun" derdi. "''Yine yürüdüler. Nihayet bir köy halkına vardılar ... '' (Kehf 77) bu köyün halkı cimri insanlardı. Meclislerini dolaşıp: '' ... onlardan yiyecek istediler. Ancak köy halkı onları misafir etmekten kaçındılar. Derken orada yıkılmak üzere bulunan bir duvarla karşı/aştı/ar. (Hızır) hemen onu doğrulttu.'' Musa: ''Dileseydin, elbet buna karşı bir ücret alırdın'' dedi. (Hızır) şöyle dedi: ''Işte bu, benimle senin aramızın ayrılmasıdır. Şimdi sana, sabredemediğin şey/erin içyüzünü haber vereceğim.'' Gemi var ya, o, denizde çalışan yoksul kimselerindi. Onu kusurlu kı/mak istedim. (Çünkü) onların arkasında, her (sağlam) gemiyi gasbetmekte olan bir kral vardı. (Kehf 77- 79) Gemilere el koyan kişi geldiğinde, geminin delinmiş olduğunu gördü ve onu almadı. Onlar da gemiyi tahtayla tamir ettiler. ''Ağ/ana gelince ... ''(Kehf 80) bu çocuk, yaratıldığı zaman ka{ir olarak yazılmıştı. Anne babası da ona iyi davranmışlardı. Eğer büyüyüp yetişkin birisi olsaydı azdıracaktı: '' ... Çocuğun onları azdırmasından ve inkara sürüklemesinden korkmuştuk. Rablerinin o çocuktan daha temiz ve onlara daha çok merhamet eden birini vermesini istedik. Duvar ise, şehirde iki yetim erkek çocuğa aitti .... ''" (Kehf 80- 82)

Tuhfe: 39

Daha önce 5814'te tahrici geçmişti.

قوله تعالى أرأيت إذ أوينا إلى الصخرة فإني نسيت الحوت وما أنسانيه إلا الشيطان أن أذكره واتخذ سبيله في البحر عجبا

233- Bak Sen! Kayalığa Vardığımızda Balığı Unutmuştum. Bana Onu Hatırlamamı Unutturan Ancak Şeytandır. Balık Şaşılacak Şekilde Denizde Yolunu Tutup Gitmiş ... " (Kehf 63)

أنا قتيبة بن سعيد في حديثه عن سفيان عن عمرو عن سعيد بن جبير قال قلت لابن عباس إن نوفا البكالي يزعم أن موسى بني إسرائيل ليس بموسى الخضر قال كذب عدو الله حدثنا أبي بن كعب عن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال قام موسى عليه السلام خطيبا في بني إسرائيل فقيل له أي الناس أعلم قال أنا قال فعتب الله عليه إذ لم يرد العلم إليه فأوحى الله إليه بل عبد من عبادي بمجمع البحرين هو أعلم منك قال أي رب فكيف السبيل إليه قال تأخذ حوتا في مكتل فحيث ما فقدت الحوت فاتبعه فخرج موسى ومعه فتاه يوشع بن نون ومعهما الحوت حتى انتهيا إلى صخرة فنزلا عندها فوضع موسى عليه السلام رأسه فنام قال سفيان في غير حديث عمرو وفي أصل الصخرة عين يقال لها الحياة لا يصيب شيء من مائها شيئا إلا حيي فأصاب الحوت من ماء تلك العين فتحرك وانسل من المكتل فدخل البحر فلما استيقظ موسى قال لفتاه آتنا غداءنا لقد لقينا من سفرنا هذا نصبا قال فلم يجد النصب حتى جاوز ما أمر به فقال له فتاه يوشع بن نون أرأيت إذ أوينا إلى الصخرة فإني نسيت الحوت وما أنسانيه إلا الشيطان أن أذكره واتخذ سبيله في البحر قال له موسى ذلك ما كنا نبغ فارتدا على آثارهما قصصا فرجعا يقصان آثارهما وجدا سربا في البحر كالطاق ممر الحوت فكان لهما عجبا وللحوت سربا فلما انتهيا إلى الصخرة إذا هما برجل مسجى بثوب فسلم عليه موسى عليه السلام قال وأنى بأرضك السلام قال أنا موسى قال موسى بني إسرائيل قال نعم قال هل اتبعك على أن تعلمني مما علمت رشدا قال له الخضر يا موسى أنك على علم من علم الله علمكه الله وأنا على علم من علم الله علمنيه الله لا تعلمه قال بل أتبعك قال فإن اتبعتني فلا تسألني عن شيء حتى أحدث لك منه ذكرا فانطلقا يمشيان على الساحل فمرت بهم سفينة فعرف الخضر فحملوهم في السفينة فركبا فوقع عصفور على حرف السفينة فغمس منقاره في البحر فقال الخضر يا موسى ما علمي وعلمك وعلم الخلائق في علم الله إلا مقدار ما غمس هذا العصفور منقاره قال فلم يفجأ موسى إذ عمد الخضر إلى قدام السفينة فخرق السفينة فقال موسى قوم حملونا بغير نول عمدت إلى سفينتهم فخرقتها لتغرق أهلها لقد جئت شيئا إمرا قال ألم أقل إنك لن تستطيع معي صبرا قال لا تؤاخذني بما نسيت ولا ترهقني من أمري عسرا فانطلقا فإذا هما بغلام يلعب مع الغلمان فأخذ الخصر رأسه فقطعه قال له موسى { أقتلت نفسا زكية بغير نفس لقد جئت شيئا نكرا } قال { ألم أقل لك إنك لن تستطيع معي صبرا قال إن سألتك عن شيء بعدها فلا تصاحبني قد بلغت من لدني عذرا فانطلقا حتى إذا أتيا أهل قرية استطعما أهلها فأبوا أن يضيفوهما } فمر الخضر بجدار يريد أن ينقض فأقامه قال له موسى إنا دخلنا هذه القرية فلم يطعمونا ولم يضيفونا لو شئت لاتخذت عليه أجرا قال هذا فراق بيني وبينك سأنبئك بتأويل ما لم تستطع عيه صبرا قال وقال رسول الله صلى الله عليه وسلم وددنا أن موسى صبر حتى يقص علينا من أمرهما وكان بن العباس يقرؤها وكان أمامهم ملك يأخذ كل سفينة غصبا وأما الغلام فكان كافرا

[-: 11245 :-] Said b. Cubeyr anlatıyor: ibn Abbas'a: "Nevf el-Bekall israil oğullarına gönderilen Musa'nın, Hızır ile karşılaşan Musa olmadığını iddia ediyor" deyince, ibn Abbas şu karşılığı verdi: "Allah'ın düşmanı yalan söylüyor!" Ubey b. Ka'b, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den bize şöyle nakletti:

"Hz. Musa, İsrail oğullarına hitab etmek için kalkınca, kendisine: ''İnsanların bilgi yönünden en bilgilisi hangisidir?'' diye soruldu. Hz. Musa: ''Ben'' cevabını verince, Yüce Allah bu konudaki bilgiyi Allah'a havale etmediği için onu, (böyle cevap vermesinden ötürü) kınadı ve: ''İki denizin bitiştiği yerde benim bir kulum vardır ki o, (bilgi yönünden) senden daha bilgilidir'' diye vahyetti. Hz. Musa: ''Ey Rabbim! Bu kişiyle nasıl buluşabilirim?'' diye sorunca, Yüce Allah: ''Bir balık al ve onu içerisinde su bulunan bir kovanın içine koy. Onu nerede kaybedersen, işte o kulum orada demektir'' buyurdu. Bunun üzerine Hz. Musa balığı. alıp Yuşa b. Nun adındaki genç arkadaşıyla yola çıktı. Bir kayanın yanına geldiklerinde orada konakladılar ve Hz. Musa başını koyup uyudu. Süfyan'ın Amr'dan başkasından olan bir rivayetinde- Kayanın içinde ''hayat'' adında bir pınar vardı. Bu pınarın suyunun değdiği her şey hayat bulurdu. Balık bu pınarın suyuna değince hareket edip kabın içinden çıkarak denize girdi. Hz. Musa uyanınca: '' ... Azığımızı çıkar, and olsun bu yolculuğumuzda yorgun düştük, dedi.'' (Kehf 62) Hz. Musa kendisine emredilen yere gelmeden önce yorgunluk hissetmemişti. Yuşa b. Nun: '' ... Bak sen! Kayalığa vardığımızda balığı unutmuştum. Bana onu hatırlamamı unutturan ancak şeytandır. Balık şaşılacak şekilde denizde yolunu tutup gitmiş, dedi.'' (Kehf 63) Hz. Musa, Yuşa'ya: ''... Istediğimiz zate buydu'' dedi. Hemen geldikleri yoldan izleri üzerinde geri döndüler. Musa: ''Işte aradığımız o idi'' dedi." (Kehf 64) Tekrar izlerini takip ederek geldikleri yere geri döndüler ve denizde balığın gittiği yolu gösteren izi gördüler. Bu gördükleri kendileri için (daha önce böyle bir şeyolmadığı için) hayret edilecek şey, balık için ise yoldu. Kayanın yanına vardıklarında elbisesine bürünmüş bir adam gördüler ve Hz. Musa ona selam verdi. Adam: ''(Kimsenin bulunmadığı) bu yerde (Allah'ın) selamı ha!'' deyınce Hz. Musa: ''Ben Musa'yım'' karşılığını verdi. Adam: ''İsrail oğullarının (peygamberi olan) Musa mı?'' diye sorunca ise: ''Evet'' karşılığını verip: '' ... Sana öğretileni bana hayra götüren bir bilgi olarak öğretmen için peşinden gelebilir miyim?, dedi.'' (Kehf 66) Hızır: ''Ey Musa! Sen, Allah'ın kendi ilminden sana öğrettiği ilme sahipsin, ben ise Allah'ın kendi ilminden bana öğrettiği ilme sahibim ve sen bunu bilemezsin'' deyince, Hz. Musa: ''Peşinden geleceğim'' karşılığını verdi. Hızır: '' ... 0 halde, bana uyacaksan, ben sana anlatmadıkça herhangi bir şey hakkında bana soru sormayacaksın, dedi. Bunun üzerine yürüdüler ... '' (Kehf 70- 71) Sahil boyunca yürürken yanlarından bir gemi geçti ve gemidekiler Hızır'ı tanıyıp onları gemiye aldılar. Gemiye bindiklerinde bir kuş geminin kenarına konup gagasını suya batırdı. Hızır: ''Ey Musa! Benim, senin ve bütün yaratılmışların ilmi, Allah'ın ilmi yanında bu kuşun denizden aldığı suyun denizdeki suya oranı kadardır. Hızır, Musa/nın beklemediği bir anda ansızın geminin ön tarafına gidip onu delince:

"Bizi karşılıksız olarak taşıyan kişilerin gidip gemilerini deldin: " ... Gemiyi içindekileri boğmak için mi deldin? Doğrusu şaşılacak bir şey yaptın, dedi. Musa'ya: "Ben sana yaptığım işlere dayanamazsın demedim mi?" dedi. Musa: "Unuttuğum için bana çıkışma, gücümün yetmediği şeyden beni sorumlu tutma, dedi. Yine gittiler ... " (Kehf 71- 74) Çocuklarla oynayan bir çocuk gördüler ve Hızır tutup çocuğun başını kesti. Hz. Musa: '' ... Bir cana karş!lık olmaksızın masum bir cana mı kıydın? Doğrusu pek kötü bir şey yaptın'' dedi. o: "Ben sana, yaptığım işlere dayanamazsın demedim mi?" dedi. Musa: "Bundan sonra sana bir şey sorarsam bana arkadaş olma, o zaman benim tarafımdan mazur sayılırsın" dedi. Yine yola koyuldular; sonunda vardıkları bir kasaba halkından yiyecek istediler. Kasaba halkı, bu ikisini misafir etmek istemedi. Derken orada yıkılmak üzere bulunan bir duvarla karşılaştılar. (Hızır) hemen onu doğrulttu ... '' (Kehf 74- 77) Hz. Musa: ''Bu köye girdik ve bize yemek vermeyi kabul edip misafir etmediler: " ... Dileseydin, elbet buna karşı bir ücret alırdın" dedi. (Hızır) şöyle dedi: "Işte bu, benimle senin aramızın ayrılmasıdır.

Şimdi sanaı sabredemediğin şeylerin içyüzünü haber vereceğim" (Kehf 77- 78) Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Hz. Musa'nın sabretmesini ve bu sayede Allah'ın, bize, ikisi arasında geçen işleri haber vermesini isterdik" buyurdu,

ibn Abbas, 79. ayetteki "peşlerinde" kelimesini "önlerinde" olarak, 80. ayetteki, "Oğlana gelince; onun ana babası inanmış kimselerdi" cümlesini:

"Çocuk kafirdi" şeklinde okurdu,

Tuhfe: 39

5814'te tahrici geçmişti.

قوله تعالى فارتدا على آثرهما قصصا

234- ''... Hemen izlerinin Üzerine Geri Döndüler" (Kehf 64)

أخبرني عمران بن يزيد نا إسماعيل بن عبد الله بن سماعه عن الأوزاعي قال أخبرني بن شهاب عن عبيد الله بن عبد الله بن عتبة عن بن عباس أنه تمارى هو والحر بن قيس بن حصن الفزاري في صاحب موسى قال بن عباس هو خضر فمر بهما أبي بن كعب الأنصاري فدعاه بن عباس فقال أني تماريت وصاحبي هذا في صاحب موسى الذي سأل السبيل إلى لقائه هل سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يذكر شيئا قال أي نعم سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول بينا موسى في ملأ من بني إسرائيل إذ جاءه رجل فقال هل تعلم أحدا أعلم منك فقال موسى عليه السلام لا فأوحى الله إلى موسى بلى عبدنا خضر فسأل موسى عليه السلام السبيل إلى لقيه فجعل الله له الحوت آية وقيل إذا فقدت الحوت فارجع فأنك ستلقاه فكان موسى عليه السلام يتبع أثر الحوت في البحر قال فتى موسى لموسى أرأيت إذ أوينا إلى الصخرة فإني نسيت الحوت وما أنسانيه إلا الشيطان أن أذكره قال موسى عليه السلام ذلك ما كنا نبع فارتدا على آثارهم قصصا فوجدا خضرا فكان من شأنهما ما قص الله في كتابه

[-: 11246 :-] Ubeydullah b. Abdiilah b. Utbe naklediyor: ibn Abbas ve Hur b. Kays b. Hısn el-Fezarı Hz. Musa'nın arkadaşı (karşılaştığı kişi) hakkında tartıştılar ve ibn Abbas: "Bu kişi Hızır'dır" dedi. Ubey b. Ka'b el-Ensarı yanlarından geçerken ibn Abbas kendisini çağırdı ve: "Ben ve bu arkadaşım, Musa'nın, Allah'tan, onunla nasıl buluşacağını sorduğu arkadaşının kim olduğu konusunda tartıştık. Sen, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bu konuda bir şey söylediğini duydun mu?" diye sordu. Ka'b şu karşılığı verdi: "Evet. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in şöyle dediğini duydum: ''Hz. Musa, İsrail oğullarından bir topluluğun içindeyken bir adam gelip: "Senden daha bilgili olan kimseyi biliyor musun?" diye sorunca, Hz. Musa: "Hayır" cevabını verdi. Bunun üzerine Yüce Allah, kendisine: "Kulumuz Hızır senden daha bilgilidir" diye vahyetti. Hz. Musa Hızır'la nasıl buluşabileceğini sorunca Allah kendisine balığı işaret olarak, verdi ve Hz. Musa'ya: "Balığı kaybedersen geri dön, Hızır'ı bulacaksın",dedi. Hz. Musa denizin kenarında (kaybolan) balığın izini sürerken, yanındaki genç: ''... Bak sen! Kayalığa vardığımızda balığı unutmuştum. Bana onu hatırlamamı unutturan ancak şeytandır. Balık şaşılacak şekilde denizde yolunu tutup gitmiş, dedi.1/ (Kehf 63) Bunun üzerine Hz. Musa:

''... .Istediğimiz zaten buydu'' dedi. Hemen geldikleri yoldan izleri üzerinde geri döndüler.1/ (Kehf 64) dedi ve Hızır'ı buldular. Allah'ın Kitabında onlarla ilgili kıssa anlatılmıştır. "

Tuhfe: 39

5814'te tahrici geçmişti.

قوله تعالى فأبوا أن يضيفوهما

235- " ... Kasaba Halkı, Bu ikisini Misafir Etmek istemedi ... " (Kehf Sur. 77)

أنا محمد بن علي بن ميمون نا الفريابي نا إسرائيل عن أبي إسحاق عن سعيد بن جبير عن بن عباس عن أبي بن كعب قال كان رسول الله صلى الله عليه وسلم إذا ذكر أحدا فدعا له بدأ بنفسه فقال ذات يوم رحمة الله علينا وعلى موسى لو لبث مع صاحبه لأبصر العجب العاجب ولكنه قال إن سألتك عن شيء بعدها فلا تصاحبني قد بلغت من لدني عذرا

[-: 11247 :-] Ubey b. Ka'b, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: " ... Kasaba halkı, bu ikisini misafir etmek istemedi. ... " ayetiyle ilgili olarak: "Onlar cimri bir köy halkıydı" dediğini nakleder.

Tuhfe: 49

5814'te tahrici geçmişti.

236- " ... Bundan Sonra Sana Bir Şey Sorarsam Bana Arkadaş Olma ... " (Kehf 76)

[-: 11248 :-] Ubey b. Ka'b der ki: Allah'ın Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) birini anıp ona dua edeceği zaman kendinden başlardı. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir gün: "Allah'ın rahmeti bizim ve Musa'nın üzerine olsun. Eğer arkadaşıyla kalsaydı acaib şeylere şahit olurdu, ama o: '' ... Bundan sonra sana bir şey sorarsam bana arkadaş olma, o zaman benim tarafımdan mazur sayılırsin ... '' (Kehf 76) dedi" buyurdu.

Tuhfe:41

5814'te tahrici geçmişti.